რა არის სტომატიტი?

ტერმინი "სტომატიტი" აღნიშნავს პირის ღრუს ლორწოვანი გარსის ანთებას. ანთება შეიძლება განვითარდეს ენაზე, ღრძილებზე, ტუჩების შიდა ზედაპირზე ან სასაზე.

ძირითადი ტიპები:

1. აფთოზური სტომატიტი (აფთები): ყველაზე გავრცელებული ფორმა, რომელიც ვლინდება მცირე, მრგვალი, თეთრი ან მოყვითალო წყლულებით, წითელი არეოლით.

2. ჰერპესული სტომატიტი: გამოწვეულია ჰერპეს სიმპლექსის ვირუსით (HSV). ახასიათებს მტევნისებური წვრილი ბუშტუკები, რომლებიც სკდება და წარმოქმნის წყლულებს.

3. კანდიდოზური სტომატიტი (რძიანა): გამოწვეულია სოკო Candida albicans-ით. ვლინდება თეთრი ნადებით ენასა და ლოყის შიდა მხარეზე, რომელიც მოცილებისას სისხლდენას იწვევს.

4. კონტაქტური სტომატიტი: რეაქცია გარკვეულ ქიმიურ ნივთიერებებზე, სტომატოლოგიურ მასალებზე ან საკვებზე.

სტომატიტის გამომწვევი ძირითადი მიზეზები

სტომატიტის განვითარებაში მონაწილეობს მრავალი ფაქტორი, მათ შორის:

• ინფექციები: ვირუსები (ჰერპესი, ჩუტყვავილა), ბაქტერიები, სოკოები (კანდიდა).

• ტრავმა: კბენით, ბასრი საკვებით ან არასწორად დაყენებული პროთეზით გამოწვეული დაზიანება.

• ალერგია: ალერგიული რეაქცია საკვებზე, წამლებზე, კბილის პასტაზე (განსაკუთრებით ნატრიუმის ლაურილ სულფატზე) ან მეტალის შემცველ სტომატოლოგიურ მასალებზე.

• ორგანიზმის დაქვეითებული იმუნიტეტი: ქრონიკული დაავადებები, სტრესი, ჰიპოვიტამინოზი (განსაკუთრებით B ჯგუფის ვიტამინების დეფიციტი), რკინის ან ფოლიუმის მჟავის ნაკლებობა.

• პირის ღრუს ჰიგიენის დარღვევა: არასაკმარისი ან არასწორი ჰიგიენა.

• ქრონიკული დაავადებები: კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის დაავადებები, დიაბეტი, აუტოიმუნური დაავადებები (მაგ. კრონის დაავადება).

სიმპტომები, რომელთა იგნორირებაც არ შეიძლება 

სიმპტომები დამოკიდებულია სტომატიტის ტიპზე, მაგრამ ზოგადი ნიშნებია:

• ტკივილი: წვა, ჩხვლეტა ან მწვავე ტკივილი ჭამის, საუბრის ან კბილების გახეხვის დროს.

• წყლულები და დაზიანებები: წვრილი ან მსხვილი მრგვალი/ოვალური წყლულები თეთრი ან მოყვითალო ცენტრით.

• სიწითლე და შეშუპება: ლორწოვანის გაწითლება და ანთება.

• სისხლდენა: ღრძილების ან დაზიანებული უბნის სისხლდენა შეხებისას.

• მომატებული ნერწყვდენა.

• ზოგადი სიმპტომები (ჰერპესული სტომატიტის დროს): ცხელება, ლიმფური კვანძების გადიდება, საერთო სისუსტე.
  
  

სტომატიტის მკურნალობა და პრევენცია

მკურნალობის გეგმა დგინდება სტომატიტის გამომწვევი მიზეზის მიხედვით.

ეფექტური მკურნალობის მეთოდები:

1. ადგილობრივი ანესთეტიკები: ტკივილის შესამსუბუქებლად გამოიყენება სპეციალური გელები ან ხსნარები (მაგ. ლიდოკაინის შემცველობით).

2. ანტისეპტიკური სავლები: ქლორჰექსიდინის შემცველი ან სხვა ანტისეპტიკური სავლები პირის ღრუს ინფექციის გასაკონტროლებლად.

3. სოკოს საწინააღმდეგო საშუალებები: კანდიდოზური სტომატიტის დროს ინიშნება ანტიმიკოზური პრეპარატები (როგორც ადგილობრივი, ისე სისტემური).

4. ანტივირუსული პრეპარატები: ჰერპესული სტომატიტის დროს გამოიყენება ანტივირუსული საშუალებები (მაგ. აციკლოვირი).

5. კორტიკოსტეროიდული მალამოები/გელები: აფთოზური წყლულების ანთებისა და შეხორცების დასაჩქარებლად (ინიშნება მხოლოდ ექიმის რეკომენდაციით).

6. იმუნიტეტის გაძლიერება: ვიტამინებისა და მინერალების მიღება (B12, ფოლატი, რკინა), თუ მათი დეფიციტი დადასტურდა.

პრევენციის რჩევები:

• ზედმიწევნითი ჰიგიენა: კბილების რეგულარული და სწორი გახეხვა, კბილთაშორისი ძაფის გამოყენება.

• სწორი კვება: რაციონიდან გამორიცხეთ ძალიან ცხარე, მჟავე, მარილიანი და უხეში საკვები, რომელიც აღიზიანებს ლორწოვანს.

• მოერიდეთ ალერგენებს: თუ იცით, რა იწვევს კონტაქტურ სტომატიტს, მოერიდეთ ამ ნივთიერებას.

• სტრესის მართვა: სტრესი სტომატიტის ხშირი გამომწვევი ფაქტორია.
  
  
  მნიშვნელოვანია: თუ სტომატიტის სიმპტომები 7-10 დღეზე მეტ ხანს გრძელდება, გაქვთ მაღალი სიცხე ან წყლულები ხშირად მეორდება, აუცილებლად მიმართეთ სტომატოლოგს ან თერაპევტს. მხოლოდ ზუსტი დიაგნოზი უზრუნველყოფს სწორ და ეფექტურ მკურნალობას.